Gabriel "Śląsk", 1936

Amatorski samolot sportowy. Polska.
Amatorski samolot sportowy Gabriel ”Śląsk”. (Źródło: Borzęcki J. ”Na własnych skrzydłach”. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1980.

Konstruktorem samolotu "Śląsk" był Antoni Gabriel. Do jego budowy przystąpił w 1934 r. w rodzinnej wsi Mnichowice koło Kępna. Budowę zrealizował wraz ze swym przyjacielem, stolarzem Janem Menclem, a pomagał im spawacz S. Chrapała. Blachę do pokrycia kadłuba wykonano, wytapiając jej arkusze ze starych naczyń aluminiowych. Opony zszył z kawałków skóry sąsiad J. Tęcza. Aby zdobyć środki na budowę samolotu konstruktor- amator pracował przez pewien czas zarobkowo na Śląsku jako kierowca i mechanik. Uzyskał też pewną sumę ze zbiórek pie­niężnych przeprowadzanych przez sąsiadów.

Gabriel zamontował na płatowcu stary, czterocylindrowy, chłodzony wodą silnik Wanderer, jednak moc silnika była za mała i samolot nawet nie chciał kołować. Niewiele brakowało, a cały wysiłek konstruktora poszedłby na marne. Pomógł jednak przypadek. Dziennikarz, który odwiedził Mnichowice, zamieścił w prasie notatkę z apelem o pomoc w uzyskaniu silnika. W wyniku tego apelu Gabriel mógł zakupić od Z. Bryckiego z Poznania lotniczy silnik Anzani użyty uprzednio na samo­locie Brycki ZB-2. Po zabudowie silnika samolot był gotowy do prób. W czerwcu 1936 r. na zapytanie wysłane do Instytut Badań Technicznych Lotnictwa w sprawie przysłania komisji w celu zaopiniowania samolotu, otrzymał odpowiedź, że samolot zbudowany bez obliczeń i bez kontroli budowy, nie może wykonywać lotów.

Konstruktor początkowo chciał mu nadać nazwę "Kępno", lecz nazwał go "Śląsk", mimo że władze sugerowały, aby nazwać go "Piłsudski".

W dniu 17.10.1936 r. konstruktor przystąpił do oblotu. Pierwsza próba startu nie udała się wskutek uszkodzenia podwozia. Po naprawie, w tym samym dniu, konstruktor szczęśliwie wystartował. Był to pierwszy samodzielny lot A. Gabriela, który nie był pilotem. W trakcie lotu na trasie Mnichowice-Bralin- Kępno- Mnichowice samolot wzniósł się na wysokość 800 m, a w jednym z zakrętów wykonał ześlizg na skrzydło, jednak pilot zdołał wyprowadzić maszynę. Po 45 minutach lotu Gabriel wylądował na miejscu startu o zmroku, przy świetle ogniska. Podczas lądowania nastąpiło uszkodzenie podwozia oraz śmigła. W grudniu 1936 r., po wykonaniu nowego śmigła, Gabriel wykonał drugi, a zarazem ostatni lot, gdyż władze lotnicze zakazały dalszych prób.

Samolot w dniach 24.11.- 2.12.1936 r. wystawiono w Kępnie na wystawie prac Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. Samolot przetrwał wojnę w szopie koło domu konstruktora. W 1963 r. uległy zniszczeniu jego ostatnie części. Samolot "Śląsk" był jedną z nielicznych konstrukcji wykonanych w warunkach amatorskich na wsi.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy zastrzałowy górnopłat o konstrukcji drewnianej.
Płat prostokątny niedzielony, dwudźwigarowy, drewniany, kryty płótnem, cellonowany, podparty dwiema parami zastrza­łów z kroplowych rur duralowych.
Kadłub o przekroju prostokątnym, drewniany (z listew sosnowych), kratownicowy, wykrzyżowany drutem stalowym, kryty płótnem, cellonowany. Osłona silnika i przodu kadłuba z blachy aluminiowej. Kabina odkryta od góry, szyby z celuloidu z przodu i z boków. Wejście do kabiny po krytych stopniach w blaszanej osłonie przodu kadłuba, a następnie przez otwór w płacie i górze kadłuba.
Usterzenie o konstrukcji drewnianej, kryte płótnem. Stateczniki dwudźwigarowe, stery jednodźwigarowe.
Podwozie klasyczne stałe. Podwozie główne z rur stalowych, bez amortyzacji, o układzie wzorowanym na samolocie Lublin R-XIII.

Wyposażenie- tablica przyrządów wyposażona w prędkościomierz, wysokościomierz, wariometr, obrotomierz i woltomierz.

Silnik- chłodzony powietrzem, sześciocylindrowy, gwiaz­dowy Anzani o mocy 33 kW (45 KM).
Łoże silnika drew­niane. Śmigło drewniane, stałe, wykonane przez Gabriela, sklejone z 7 warstw jesionu. Zbiornik na 50 l paliwa przed kabiną pilota.

Dane techniczne "Śląsk" (wg [1]):
Rozpiętość- 10,0 m, długość- 6,8 m, wysokość- 1,9 m, powierzchnia nośna- 15,0 m2.
Masa własna- 225 kg, masa użyteczna- 125 kg, masa całkowita- 350 kg.
Prędkość max- ok. 120 km/h, prędkość przelotowa- ok. 80 km/h, prędkość minimalna- ok. 60 km/h, zasięg- 400 km.

Galeria

  • Jan Mencel z lewej oraz Antoni Gabriel przy samolocie ”Śląsk”. (Źródło: via samolotypolskie.blogspot.com).
  • Gabriel ”Śląsk”, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] Borzęcki J. ”Na własnych skrzydłach”. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1980.
[3] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.
blog comments powered by Disqus