Gabriel Paweł (Walter) / Gabriel Jan (Willi)
Niemieccy bracia bliźniacy Walter i Willi Gabriel urodzili się 31.01.1893 r. Ich ojcem był zamożny niemiecki fabrykant mebli. Stąd, gdy bracia zainteresowali się lotnictwem, to mogli pozwolić sobie na budowę własnych szybowców.
Już jako młodzi chłopcy pilnie śledzili postęp lotnictwa. Mieszkając w Bydgoszczy (na terenie byłego zaboru pruskiego) mieli dostąp do fachowej literatury niemieckiej. Początkowo budowali modele latające w oparciu o plany zamieszczone w czasopiśmie Flugsport. Przed I wojną światową (wg [2]- w 1913 r.) zbudowali kilka szybowców, na których próbowali wykonywać skoki i loty. Prawdopodobnie nosiły oznaczenia Gabriel P-I, Gabriel P-II, Gabriel P-III i Gabriel P-IV. W 1912 r. Walter Gabriel zbudował samolot, na którym wykonano wiele udanych lotów.
W końcu 1916 r. zostali wcieleni do armii niemieckiej i skierowani do pracy w warsztatach remontowych oddziałów lotniczych, w zakładach Rumpler. Szczególne zamiłowanie obydwu braci do konstrukcji i mechaniki spowodowało, że młodszy, Walter, przeszedłszy przez wszystkie działy fabryki, trafił do biura konstrukcyjnego, a starszy Willi skierowany został do przyfabrycznej szkoły pilotażu.
Po jej ukończeniu otrzymał przydział do lotnictwa wspierającego artylerię. Do jego zadań, poza obserwacją, należało atakowanie celów naziemnych. Służył w FA 21, 34, 44, 207, a w końcu Schutzstaffel 15 i Jasta 11. 22.03.1918 r. podczas patrolu, razem ze swym obserwatorem, zestrzelił pierwszą aliancką maszynę. Fakt ten został dostrzeżony w raportach dziennych przez Wilhelma Willi Reinharda, który był następcą sławnego Czerwonego Barona- Manfreda von Richthofena, na stanowisku dowódcy I Dywizjonu Myśliwskiego Cesarskiego Lotnictwa (Latającego Cyrku). Obaj piloci znali się wcześniej, gdyż samolot Gabriela stacjonował na lotnisku dywizjonu. Niemniej jednak nowy dowódca Williego postawił mu warunek przejścia i pozostania w Jasta 11- musi zestrzelić przynajmniej jeden samolot w ciągu 4 tygodni. W danym mu czasie Willi zestrzelił pięć samolotów wroga, zostając pełnoprawnym członkiem Latającego Cyrku.
3 lipca 1918 roku Reinhard zginął jednak śmiercią lotnika. Jego następcą został Hermann Göring i owa zmiana zaważyła na dalszej karierze Williego w lotnictwie. Jego stosunki z nowym dowódcą od początku źle się układały. Göring zakazał samodzielnych lotów doświadczonym pilotom, a do takich już wówczas zaliczał się Willy. Mimo tego Gabriel przynajmniej dwukrotnie nie posłuchał wytycznych nowego dowódcy. Nie pomógł fakt, iż raz w wyniku owej niesubordynacji, 18 lipca, zestrzelił cztery samoloty francuskie (w sumie odniósł 11 zwycięstw).
Po zakończeniu wojny obydwaj bracia wrócili do rodzinnej Bydgoszczy. W latach 1920- 1921 r. bracia Walter i Willi (używający w Polsce imion Paweł i Jan) Gabriel zaprojektowali i zbudowali, w fabryce mebli swego ojca (”Bracia Gabriel” w Bydgoszczy), mały samolot sportowy Gabriel P-V. Samolot był bardzo udany, niestety z braku zamówień nie podjęto jego produkcji. W latach 1921- 1923 zaprojektowali rodzinę samolotów opartych o te same zespoły konstrukcyjne: dwupłata Gabriel P-VI, mającego służyć jako szkolny, górnopłata Gabriel P-VII, przeznaczonego do treningu i sportowego dolnopłata Gabriel P-VIII. W 1924 r. zbudowano samolot Gabriel P-VI, który następnie przebudowano na samolot Gabriel P-VII. Mimo iż konstrukcje te były udane, nie były budowane seryjnie, gdyż powstały na kilka lat wcześniej niż zaczęło się u nas rozwijać lotnictwo sportowe. Projekt samolotu sportowego Gabriel P-VIII nie został zrealizowany. Również następny projekt małego samolotu sportowego Gabriel P-IX z lat 1924- 1925 nie doczekał się realizacji. Udane te konstrukcje nie były budowane seryjnie.
Bracia wyprzedzili czas, w którym narodziło się w Polsce lotnictwo sportowe. Zniechęceni konstruktorzy zaprzestali dalszych prac konstrukcyjnych na polu lotnictwa. Wkrótce opuścili Polskę i zamieszkali w Niemczech.
Tam Willi pracował jako pilot doświadczalny wytwórni Rumpler. Wystąpił w dwóch filmach: Pour le Mérite (1938 r.) oraz D III 88 (1939 r.). Pilotował wówczas repliki samolotu Fokker Dr.I, wyprodukowane przez Alfreda Friedricha w latach 1930- tych (wg [6]- były to wyremontowane, oryginalne samoloty Dr.I).
Gdy Göring został po 1933 r. dowódcą lotnictwa III Rzeszy, Willy przesłużył II wojnę światową nie jako pilot myśliwski, ale w lotnictwie szturmowym na przestarzałym samolocie Junkers Ju-87 "Stuka" i skończył karierę ledwie w stopniu kapitana (podczas gdy inni weterani I wojny, kończyli ją w stopniach generalskich).
Po II wojnie światowej udzielał licznych wywiadów na temat walk myśliwskich w I wojnie. Odznaczony był m. in. Krzyżem Żelaznym 1 i 2 klasy.
Willi Gabriel zmarł 1.07.1968 r. w Berlinie.
Konstrukcje:
Gabriel szybowce (Gabriel P-I do Gabriel P-IV), przed I w. ś., szybowce pionierskie.
Gabriel samolot, 1912, samolot pionierski.
Gabriel P-V (Skórzewski Gabriel), 1921, amatorski samolot sportowy.
Gabriel P-VI, 1924, samolot szkolny.
Gabriel P-VII, 1924, samolot treningowy.
Gabriel P-VIII, 1923- 1924, projekt samolotu sportowego.
Gabriel P-IX, 1924- 1925, projekt samolotu sportowego.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.[2] Gryglicki Z. "Pierwszy polski samolot sportowy Gabriel G-V". Modelarz nr 1/1968.
[3] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918. Tom 2". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
[5] Nowarra Heinz J. "Fokker Dr.I in action". Seria Aircraft No. 98. Wydawnictwo Squadron/Signal Publications Inc. Carrollton, 1989.
[6] Imire Alex "The Fokker Triplane". Wydawnictwo Arms and Armour. London, 1992.