Gabriel Paweł (Walter) / Gabriel Jan (Willi)

Bracia Gabriel stoją przy samolocie Gabriel G-V. Pierwsza wersja samolotu. (Źródło: forum.odkrywca.pl).

Niemieccy bracia bliźniacy Walter i Willi Gabriel urodzili się 31.01.1893 r. Ich ojcem był zamożny niemiecki fabrykant mebli. Stąd, gdy bracia zainte­resowali się lotnictwem, to mogli pozwolić sobie na budowę własnych szybowców.

Już jako młodzi chłop­cy pilnie śledzili postęp lotnictwa. Mieszkając w Bydgoszczy (na terenie byłego zaboru pruskiego) mieli dostąp do facho­wej literatury niemieckiej. Począt­kowo budowali modele latające w oparciu o plany zamieszczone w czasopiśmie Flugsport. Przed I wojną światową (wg [2]- w 1913 r.) zbudowali kilka szybowców, na których próbowali wykonywać skoki i loty. Prawdopodobnie nosiły oznaczenia Gabriel P-I, Gabriel P-II, Gabriel P-III i Gabriel P-IV. W 1912 r. Walter Gabriel zbudował samolot, na którym wykonano wiele udanych lotów.

W końcu 1916 r. zo­stali wcieleni do ar­mii niemieckiej i skierowani do pracy w warsztatach remontowych oddziałów lotniczych, w zakładach Rumpler. Szczególne zamiłowa­nie obydwu braci do konstrukcji i mechaniki spowodowało, że mło­dszy, Walter, przeszedłszy przez wszystkie działy fabryki, trafił do biura konstrukcyjnego, a starszy Willi skierowany został do przyfabrycz­nej szkoły pilotażu.

Po jej ukończeniu otrzymał przydział do lotnictwa wspierającego artylerię. Do jego zadań, poza obserwacją, należało atakowanie celów naziemnych. Służył w FA 21, 34, 44, 207, a w końcu Schutzstaffel 15 i Jasta 11. 22.03.1918 r. podczas patrolu, razem ze swym obserwatorem, zestrzelił pierwszą aliancką maszynę. Fakt ten został dostrzeżony w raportach dziennych przez Wilhelma Willi Reinharda, który był następcą sławnego Czerwonego Barona- Manfreda von Richthofena, na stanowisku dowódcy I Dywizjonu Myśliwskiego Cesarskiego Lotnictwa (Latającego Cyrku). Obaj piloci znali się wcześniej, gdyż samolot Gabriela stacjonował na lotnisku dywizjonu. Niemniej jednak nowy dowódca Williego postawił mu warunek przejścia i pozostania w Jasta 11- musi zestrzelić przynajmniej jeden sa­molot w ciągu 4 tygodni. W danym mu czasie Willi zestrzelił pięć samolotów wroga, zostając pełnopraw­nym członkiem Latającego Cyrku.

3 lipca 1918 roku Reinhard zginął jednak śmier­cią lotnika. Jego następcą został Hermann Göring i owa zmiana zaważyła na dalszej karierze Williego w lotnictwie. Jego stosunki z nowym dowódcą od początku źle się układały. Göring zakazał samodziel­nych lotów doświadczonym pilotom, a do takich już wówczas zaliczał się Willy. Mimo tego Gabriel przynajmniej dwukrotnie nie posłuchał wytycznych nowego dowódcy. Nie pomógł fakt, iż raz w wyniku owej niesubordynacji, 18 lipca, zestrzelił cztery sa­moloty francuskie (w sumie odniósł 11 zwycięstw).

Po zakończeniu wojny obydwaj bracia wrócili do rodzinnej Bydgo­szczy. W latach 1920- 1921 r. bracia Walter i Willi (używający w Polsce imion Paweł i Jan) Gabriel zaprojektowali i zbudowali, w fabryce mebli swego ojca (”Bracia Gabriel” w Bydgoszczy), mały samolot sportowy Gabriel P-V. Samolot był bardzo udany, niestety z braku zamówień nie podjęto jego produkcji. W latach 1921- 1923 zaprojektowali rodzinę samolotów opartych o te same zespoły konstrukcyjne: dwupłata Gabriel P-VI, mającego służyć jako szkolny, górnopłata Gabriel P-VII, przeznaczonego do treningu i sportowego dolnopłata Gabriel P-VIII. W 1924 r. zbudowano samolot Gabriel P-VI, który następnie przebudowano na samolot Gabriel P-VII. Mimo iż konstrukcje te były udane, nie były budowane seryjnie, gdyż powstały na kilka lat wcześniej niż zaczęło się u nas rozwijać lotnictwo sportowe. Projekt samolotu sportowego Gabriel P-VIII nie został zrealizowany. Również następny projekt małego samolotu sportowego Gabriel P-IX z lat 1924- 1925 nie doczekał się realizacji. Udane te konstrukcje nie były budowane seryjnie.

Bracia wy­przedzili czas, w którym narodziło się w Polsce lot­nictwo sportowe. Zniechęceni konstruktorzy zaprzestali dalszych prac konstrukcyjnych na polu lotnictwa. Wkrótce opuścili Polskę i zamieszkali w Niemczech.

Tam Willi pracował jako pilot doświadczalny wytwórni Rumpler. Wystąpił w dwóch filmach: Pour le Mérite (1938 r.) oraz D III 88 (1939 r.). Pilotował wówczas repliki samolotu Fokker Dr.I, wyprodukowane przez Alfreda Friedricha w latach 1930- tych (wg [6]- były to wyremontowane, oryginalne samoloty Dr.I).

Gdy Göring został po 1933 r. dowódcą lotnictwa III Rzeszy, Willy przesłużył II wojnę światową nie jako pilot myśliwski, ale w lotnictwie szturmowym na przestarzałym samolocie Junkers Ju-87 "Stuka" i skończył karierę ledwie w stopniu kapitana (podczas gdy inni weterani I woj­ny, kończyli ją w stopniach generalskich).

Po II wojnie światowej udzielał licz­nych wywiadów na temat walk myśliwskich w I woj­nie. Odznaczony był m. in. Krzyżem Żelaznym 1 i 2 klasy.

Willi Gabriel zmarł 1.07.1968 r. w Berlinie.

Konstrukcje:
Gabriel szybowce (Gabriel P-I do Gabriel P-IV), przed I w. ś., szybowce pionierskie.
Gabriel samolot, 1912, samolot pionierski.
Gabriel P-V (Skórzewski Gabriel), 1921, amatorski samolot sportowy.
Gabriel P-VI, 1924, samolot szkolny.
Gabriel P-VII, 1924, samolot treningowy.
Gabriel P-VIII, 1923- 1924, projekt samolotu sportowego.
Gabriel P-IX, 1924- 1925, projekt samolotu sportowego.

Galeria

  • Willi Gabriel, fotografia z okresu I wojny światowej. (Źródło: archiwum).
  • Willy Gabriel jako pilot repliki samolotu Fokker Dr.I, podczas zdjęć do filmu ”D III 88”. (Źródło: Nowarra H. J. ”Fokker Dr.I in action”).
  • Willy Gabriel pozuje przed wyremontowanym przez Alfreda Friedricha samolotem Fokker Dr.I nr 528/17. (Źródło: Imire Alex ”The Fokker Triplane”).
  • Willy Gabriel pozuje z trójpłatowcem Dr.I podczas zdjęć do filmu ”D III 88”, na planie zdjęciowym Bug na wyspie Rugia. Jest to samolot Dr.I zmontowany w 1933 r. w zakładach Fokker. (Źródło: Imire Alex ”The Fokker Triplane ”).
  • Dwa muzealne trójpłatowce w powietrzu razem podczas kręcenia filmu ”Pour le Merite”. Najbliższy samolot to 528/17. (Źródło: Imire Alex ”The Fokker Triplane ”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Gryglicki Z. "Pierwszy polski samolot sportowy Gabriel G-V". Modelarz nr 1/1968.
[3] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918. Tom 2". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
[5] Nowarra Heinz J. "Fokker Dr.I in action". Seria Aircraft No. 98. Wydawnictwo Squadron/Signal Publications Inc. Carrollton, 1989.
[6] Imire Alex "The Fokker Triplane". Wydawnictwo Arms and Armour. London, 1992.
blog comments powered by Disqus