Rodzina wodnosamolotów pływakowych Friedrichshafen FF-33 stanowiła przez większą część okresu I wojny światowej główną siłę lotnictwa Cesarskiej Marynarki Wojennej (Kaiserliche Marine). Z 854 wodnosamolotów, które firma Flugzeugbau Friedrichshafen GmbH dostarczyła Marynarce Wojennej, połowa należała do rodziny FF-33.

Wodnosamoloty Friedrichshafen zdominowały zamówienia lotnictwa morskiego, ponieważ były bardziej wytrzymałe i niezawodne oraz miały lepsze właściwości lotne i morskie niż konstrukcje konkurencyjnych firm. Czas przeżycia w zimnych wodach Morza Północnego jest często mierzony w minutach, dlatego lotnicy morscy tak bardzo stawiali na niezawodność sprzętu, nawet kosztem jego słabszych osiągów.

Projekt wodnosamolotu FF-33 został opracowany pod koniec 1914 r. Stanowił dalszy rozwój poprzedniej konstrukcji- Friedrichshafen FF-29. Pierwsze zamówienie Cesarska Marynarka Wojenna złożyła już w grudniu 1914 r. Na początku 1915 r. (wg innych źródeł- w końcu 1914 r.) prototyp został pomyślnie oblatany nad Jeziorem Bodeńskim. Pierwszy egzemplarz został dostarczony w kwietniu 1915 r. Ostanie zamówienie na FF-33 zostało złożone w marcu 1918 r., a dostawy zakończyły się w listopadzie 1918 r. Biorąc pod uwagę tempo rozwoju techniki lotniczej w okresie I wojny światowej, długowieczność tego projektu jest niezwykła i świadczy o jego dobrych właściwościach lotnych i solidnej konstrukcji.

Łącznie zbudowano 427 wodnosamolotów Friedrichshafen FF-33 we wszystkich wersjach.

Istniały dwie rodziny rozwoju samolotów FF-33. Pierwszą stanowiły wodnosamoloty patrolowe (FF-33A, FF-33, FF-33B, FF-33E, FF-33J i FF-33S), na ogół nieuzbrojone, o większej rozpiętości skrzydeł i trójprzęsłowej komorze płatów. Drugą, powstałą później- wodnosamoloty pełniące funkcję myśliwców, służące do ochrony własnych wodnosamolotów i zwalczania maszyn wroga (FF-33F, FF-33H i FF-33L). Dzięki mniejszej rozpiętości i dwuprzęsłowej komorze płatów, miały one lepsze osiągi i manewrowość, chociaż nie były typowymi wodnosamolotami myśliwskimi.

Nadal nie jest pewne, dlaczego wszystkie te wersje określano jako typ FF-33 i jakie były wspólne elementy całej tej serii. Często wersjom samolotów wojskowych nawet z mniejszymi różnicami w konstrukcji nadawano różne oznaczenia typów. Z drugiej strony samoloty dla armii były zazwyczaj zamawiane w dużych seriach, w marynarce wojennej typowa partia produkcyjna składała się z 5 lub 10 egz. Powodowało to występowanie znacznych różnic między poszczególnymi seriami produkcyjnymi w ramach tego samego typu.

Wersje rozwojowe:
- FF.33 i FF-33A- wodnosamolot rozpoznawczy. Pierwsze zamówienie na dostawę wersji oznaczonej jako FF-33A złożono w grudniu 1914 r. Dwuosobowa załoga siedziała w typowym dla przedwojennych maszyn układzie- obserwator z przodu, pilot z tyłu. Miał on dwa krótkie pływaki główne i pomocniczy pływak pod ogonem. Zbudowano 6 egz., które były napędzane silnikiem Mercedes D.I o mocy 74 kW (100 KM). Kolejna seria 6 egz.,  oznaczona jako FF-33 otrzymała silniki Mercedes D.II o mocy 88 kW (120 KM). Zastosowane silniki okazały się za słabe i kolejne samoloty z serii FF-33 otrzymały silniki o znacznie większej mocy,
- FF.33B i FF-33D- wersje te otrzymały mocniejszy silnik Maybach Mb.III o mocy 118 kW (160 KM). Zamieniono też kolejność członków załogi, a obserwator otrzymał ruchomy karabin maszynowy. Wersja FF.33B należała do klasy dwumiejscowych wodnosamolotów bombowych, wyposażonych w nadajnik radiowy, zbudowano 3 egz. Wersja FF.33D należała do klasy dwumiejscowych, uzbrojonych wodnosamolotów rozpoznawczych, zbudowano 2 egz. We wczesnym okresie wojny silniki Maybach były przeznaczone głównie do napędu sterowców. Ponadto moce produkcyjne firmy Maybach były niewystarczające, aby realizować zamówienia dla marynarki wojennej. Dlatego silniki te nie były stosowane do napędu kolejnych wersji FF-33,
- FF.33C- kolejne zamówienie obejmowało 3 egz. w wersji FF-33C. Należały do klasy dwumiejscowych wodnosamolotów bombowych, wyposażonych w nadajnik radiowy. Do ich napędu zastosowano silniki Mercedes D.III o mocy 118 kW (160 KM). Zostały dostarczone w okresie od kwietnia do czerwca 1915 r. Wodnosamoloty te były prototypami wersji FF-33E, która była napędzana silnikiem Benz Bz.III. Niektóre źródła podają, że wodnosamoloty te również posiadały oznaczenie FF-33E,
- FF.33E- najliczniejsza wersja rozpoznawcza, w której zamontowano dwa dłuższe pływaki oraz płetwę pod ogonem dla poprawienia stateczności. Napęd stanowił silnik Benz Bz.III o mocy 110 kW (150 KM). Nie miał on standardowo uzbrojenia strzeleckiego, a jedynie przenosił kilka lekkich bomb. Na wyposażeniu znajdował się nadajnik i odbiornik radiowy. Produkcja seryjna rozpoczęła się w marcu 1915 r., pierwszy egzemplarz został dostarczony w sierpniu tego roku. Ostatnia partia dostarczana od września 1917 r. do stycznia 1918 r. została ukończona jako szkolne dwustery. Łącznie zbudowano 205 egz. (wg innych źródeł- ok. 188 egz.),
- FF-33F- dwumiejscowa wersja patrolowo- myśliwska przeznaczona do osłony własnych wodnosamolotów i ich baz. Był to właściwie uzbrojony wariant FF-33E o zmniejszonych wymiarach z dwuprzęsłową komora płatów. Intencją tej zmiany konstrukcyjnej było poprawienie ich manewrowości i prędkości podczas walki. Uzbrojenie stanowił ruchomy karabin maszynowy obserwatora, napęd- silnik Benz Bz.III o mocy 110 kW (150 KM). Zbudowano tylko jedną małą partię 5 egz., dostawy rozpoczęły się w październiku 1915 r.,
- FF-33H- dwumiejscowa wersja patrolowo- myśliwska o poprawionej aerodynamice. Uzbrojenie stanowił ruchomy karabin maszynowy obserwatora, brak stałego uzbrojenia pilota. FF-33H był produkowany w małych seriach, przeplatanych partiami FF-33E. Zbudowano ok. 45 egz., weszły do służby od stycznia 1916 r.,
- FF-33J- dwumiejscowa wersja rozpoznawcza z trójprzęsłową komorą płatów, przeznaczona do tych samych zadań co FF-33E. Posiadła bardziej opływowy nos niż FF-33E, zamontowano też kołpak śmigła i opływowy zagłówek dla obserwatora. Instalowano nadajnik i odbiornik radiowy oraz nowsze wyposażenie nawigacyjne. Produkowany w  małych seriach, w sumie powstało 60 egz.,
- FF-33K- wersja ta była właściwie krokiem w kierunku kolejnej- FF-33L. Był to samolot z dwuprzęsłową komorą płatów, uzbrojony w ruchomy karabin maszynowy obserwatora i zsynchronizowany karabin maszynowy pilota. Miał większą rozpiętość skrzydeł niż ostateczna wersja FF-33L, a konstrukcja usterzenia była podobna do starszych wersji FF-33. Zbudowano tylko 1 egz., dostarczony jako pierwszy samolot z pierwszej partii produkcyjnej FF-33L,
- FF-33L- ostatnia i najlepsza wersja patrolowo- myśliwska, w której ponownie nieco zmniejszono rozpiętość i długość płatowca, poprawiono aerodynamikę kadłuba, wprowadzono kołpak śmigła. Manewrowość poprawiła się do tego stopnia, że oprócz karabinu obserwatora, samolot uzbrojono w zsynchronizowany karabin maszynowy pilota (w części maszyn usuwany na korzyść radia). FF-33L nie posiadał zwrotności ani prędkości późniejszego Brandenburga W. 12, ale FF-33L był bardziej wytrzymały i mógł działać przy wyższych stanach morza niż W.12. Podobnie jak wiele samolotów marynarki wojennej, FF-33L przeszedł modyfikacje między swoimi stosunkowo niewielkimi seriami produkcyjnymi. Najbardziej zauważalne były zmiany w konstrukcji usterzenia pionowego, w którym wyeliminowano płetwę podkadłubową. Pierwsze zamówienie złożono we wrześniu 1916 r., zamówienia były składane do lutego 1917 r. Zbudowano 125 (wg innych źródeł- ok. 135) samolotów tej wersji. Ostatnie zamówienie na 40 egz. zostało anulowane w grudniu 1918 r.,
- FF-33S- wersja szkolna z podwójnym układem sterowania, bazująca na FF-33J. W firmie Friedrichshafen zamówiono jedną serię, kolejne dwie w firmie Roland. Silnik Mercedes D.III o mocy 118 kW (160 KM). Łącznie zbudowano 52 egz.

W lotnictwie niemieckim patrolowe wodnosamoloty Fridrichshafen FF-33 zostały wprowadzone w 1915 r. i służyły  do patrolowania mórz i wód przybrzeżnych Morza Północnego i Bałtyku. Gdy zagrażały im ataki ze strony samolotów wroga, latały w eskorcie uzbrojonych samolotów, w tym uzbrojonych wersji FF-33. W nocy z 22 na 23.01.1916 r. samolot FF-33D z bazy Zeebrügge zrzucił na Dover 10 bomb. 8.06.1916 r. załoga samolotu FF-33H pil. Ponater i Ltn.z. S. Boenisch, zestrzeliła francuską łódź latającą.

Od 1917 r. w miarę wprowadzania do służby nowych wodnosamolotów były one wycofywane ze służby liniowej i kierowane do szkół lotniczych. W tym celu powstał też specjalny wariant FF-33S. W 1918 r. w szkołach lotniczych znalazły się również wodnosamoloty FF-33L.

Najbardziej znanym egzemplarzem był FF.33E nr 841 o nazwie własnej Wölfchen (wilczek), używany jako wodnosamolot zwiadowczy na krążowniku pomocniczym SMS Wolf, działającym jako rajder od listopada 1916 r. do lutego 1918 r. na Oceanie Indyjskim i Pacyfiku- wykonał wówczas 56 lotów.

Po zakończeniu wojny wodnosamoloty FF-33E (nr 1988 i 1990) oraz FF-33S (nr 3012, 3013 i 3015) zostały zachowane dla Reichmuseum.

UŻYTKOWNICY ZAGRANICZNI

- Bułgaria- cztery FF-33E i cztery FF-33L stacjonujące od 1916 r. w bazie niemieckiej marynarki wojennej Peynerdjik niedaleko Warny nad Morzem Czarnym zostały w czerwcu 1918 r. przekazane bułgarskiej marynarce wojennej. Zostały złomowane w 1920 r. zgodnie z postanowieniami Traktatu Pokojowego,

- Finlandia- lotnictwo Finlandii zakupiło w Niemczech 2 egz. FF-33E w lutym 1918 r. Pierwszy przybył 20.04.1918 r. do Vaasy, a drugi latem 1918 r. Kolejny FF-33E został zakupiony od Niemców w Estonii 26.11.1918 r. Były użytkowane do 1923 r.,

- Holandia- w 1917 r. zostały internowane dwa wodnosamoloty FF-33J i jeden FF-33L. Wszystkie zostały odkupione przez Holendrów. Po I wojnie światowej zakupiono 18 egz. F-33L Trzy były używane jako samoloty szkolne, pozostałe jako rozpoznawcze,

- Szwecja- szwedzkie lotnictwo morskie zakupiło 2 egz. FF-33L i 3 egz. FF-33E w 1918 r. W Szwecji zdemontowano z nich całe uzbrojenie. W latach 1919- 1920 utracono w wypadkach oba FF-33L. W 1922 zostało zbudowanych w Szwecji 5 (wg innych źródeł- 2) egz. nieznacznie zmodyfikowanych kopii FF-33L. W 1926 r. otrzymały oznaczenie Sk 2 i były używane jako szkolne do 1929 r.

Dalszym rozwojem konstrukcji FF-33 był wodnosamolot Friedrichshafen FF-49 oraz samolot rozpoznawczy Friedrichshafen C-I.

W Polsce.

W polskim lotnictwie morskim znalazł się jeden FF-33E wyprodukowany w 1917 r. Zakupiono go w sierpniu 1920 r. w Gdańsku. Był pierwszym wodnosamolotem dostarczonym do Bazy Lotnictwa Morskiego w Pucku. Był wystawiony do przeglądu przez Dowódcę Floty 20.08.1920 r. Zakwalifikowano go do grupy bojowych, patrolowych i w tej roli był używany do końca 1923 r., kiedy został przystosowany do funkcji rulera. Po niewielkich przeróbkach adaptacyjnych służył do nauki poruszania się po prostej bez oderwania pływaków od lustra wody. Ostatni raz pokazywano go we wrześniu 1925 r. Był najdłużej używanym wodnosamolotem z grupy zakupionych w 1920 r. w Gdańsku.

Jeden zdekompletowany wodnosamolot FF-33H nie został wywieziony przez Niemców z Pucka. W Bazie Lotnictwa Morskiego mechanicy uzupełnili braki i zmontowali go w czerwcu- lipcu 1920 r. W dniu 15.07.1920 r. FF-33H wykonał pierwszy lot nad Zatoką Pucką. Zakwalifikowany jako szkolny, był wystawiony do przeglądu 20.08.1920 r., ale w tym czasie już go przeznaczono do kasacji. Loty na nim stanowiły zagrożenie dla załóg.

W BML był również jeden wodnosamolot FF-33L zakupiony w sierpniu 1920 r. w Gdańsku. Brał udział w przeglądzie samolotów BML w dniu 20.08.1920 r. Był jednym z nielicznych u nas wodnosamolotów wyposażonych w obrotnicę karabinu maszynowego obserwatora. Został zakwalifikowany jako lekki bombowy. Używano go dosyć intensywnie do października 1921 r., kiedy podczas lotu patrolowego w kierunku Gdańska zatonął podczas przymusowego lądowania na wzburzonym morzu.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Płaty o konstrukcji dwudźwigarowej, drewnianej, pokryte płótnem. Usztywnione były między sobą trzema parami słupków oraz cięgnami stalowymi (w wersjach FF-33F, FF-33H, FF-33K i FF-33L były tylko dwie pary słupków, gdyż miała ona krótsze płaty). Lotki umieszczono tylko na górnym płacie.
Kadłub o konstrukcji kratownicowej, drewnianej, pokryty sklejką. Kabiny odkryte, każda odsłonięte małym wiatrochronem. Pierwsza kabina była wyposażona w zestaw urządzeń sterowniczych i podstawowe przyrządy pokładowe, przeznaczona dla pilota. W drugiej kabinie było miejsce dla obserwatora lub pasażera.
Usterzenie klasyczne o dużej powierzchni, drewniane, kryte płótnem.
Dwa pływaki o konstrukcji drewnianej, kilkugrodziowe o dwóch redanach, były przytwierdzone do kadłuba i dolnego płata za pomocą stalowych rur.

Uzbrojenie:
- FF-33E- brak standardowego uzbrojenia strzeleckiego, przenosił kilka lekkich bomb,
- FF-33H- 1 ruchomy karabin maszynowy. Udźwig bomb- 50 kg,
- FF-33L- 1 stały karabin maszynowy Spandau wz. 08/15 kal. 7,92 mm, 1 ruchomy karabin maszynowy Parabellum wz. 14 kal. 7,92 mm.

Wyposażenie- w wersji FF-33B, FF-33C, FF-33E, FF-33J- nadajnik radiowy lub nadajnik i odbiornik radiowy.

Silnik:
- FF-33A- 6-cylindrowy, rzędowy, chłodzony cieczą Mercedes D.I o mocy 74 kW (100 KM),
- FF-33- 6-cylindrowy, rzędowy, chłodzony cieczą Mercedes D.II o mocy 88 kW (120 KM),
- FF.33B, FF-33D- 6-cylindrowy, rzędowy, chłodzony cieczą Maybach Mb.III o mocy 118 kW (160 KM),
- FF-33C, FF-33S- 6-cylindrowy, rzędowy, chłodzony cieczą Mercedes D.II o mocy 118 kW (160 KM),
- FF-33E, FF-33F, FF-33H, FF-33J, FF-33K, FF-33L- 6-cylindrowy, rzędowy, chłodzonym cieczą Benz Bz.III o mocy 110 kW (150 KM).

Dane techniczne FF-33E (wg [1]):
Rozpiętość- 16,75 (wg [2]- 16,8) m, długość- 10,45 (wg [2]- 10,27) m, wysokość- 3,73 m, powierzchnia nośna- 52,7 m².
Masa własna- 1008 (wg [2]- 984- 1010) kg, masa użyteczna- 627 kg, masa całkowita- 1635 (wg [2]- 1635- 1675)  kg.
Prędkość max- 119 (wg [2]- 119- 128) km/h, prędkość przelotowa- (wg [2]- 110) km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 17' 30" (9' 30'- 15' 30 "), zasięg- 525 (wg [2]- 600- 700) km, czas lotu- 5 h.

Dane techniczne FF-33H (wg [1]):
Rozpiętość- 14,2 m, długość- 9,6 m, wysokość- 3,95 (wg [2]- 3,75) m, powierzchnia nośna- 43,4 m².
Masa własna- 948 kg, masa użyteczna- 529 kg, masa całkowita- 1477 kg.
Prędkość max- 123 km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 12' 30" (wg [2]- 11'), zasięg- 525 (wg [2]- 615) km, czas lotu- 5 h.

Dane techniczne FF-33L (wg [1]):
Rozpiętość- 13,2 m, długość- 8,94 (wg [2]- 8,95) m, wysokość- 3,95 (wg [2]- 4,0) m, powierzchnia nośna- 40,5 m².
Masa własna- 940 (wg [2]- 917) kg, masa użyteczna- 475 kg, masa całkowita- 1415 (wg [2]- 1388) kg.
Prędkość max- 140 (wg [2]- 139) km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 8', pułap- 3500 m, zasięg- 500 (wg [2]- 450) km, czas lotu- 5 h.