Fokker "Spinne", 1910

Samolot pionierski, szkolny. Niemcy.
Samolot pionierski Fokker ”Spinne”. (Źródło: via ”Wikimedia Commons”).

Samolot Fokker ”Spinne”, skonstruowany przez holenderskiego konstruktora Anthona Fokkera. Był jedną z najwcześniejszych poprawnie latających konstrukcji europejskich. Fokker zlecił wykonanie trzech swoich pierwszych konstrukcji fabryce Jakuba Goedeckera w Wiesbaden (Niemcy). Zostały tam zbudowane wersje ”Spinne I”, ”Spinne II” i ”Spinne III”, pierwsza w 1910 r., a dwie następne w 1911 r. Pierwsze dwa samoloty uległy rozbiciu podczas lotów wykonywanych na nich przez wspólnika Fokkera, Franza v. Damma. Na drugim egzemplarzu w maju 1911 r. Anthony Fokker uzyskał swój dyplom pilota.

Na samolocie ”Spinne III” tym A. Fokker wykonał w 1911 r. wiele lotów pokazowych w Holandii. Udane loty tego prototypu pozwoliły Fokkerowi na utworzenie w 1912 r. małej fabryczki, Fokker Aeroplanbau w Berlinie-Johannisthal. W początkowym okresie Fokker montował w niej tylko serię samolotów ”Spinne III” z części, jakie wykonywał dla niego J. Goedecker. Fabryka Fokkera mieściła się w hangarze VI i VII na lotnisku Johannisthal do 1913, r., tj do chwili przeniesienia się Fokkera do Görries koło Schwerina. Ogółem Fokker zmontował w Berlinie 15 egz. Wśród nich było kilka sztuk ”Spinne IV”, będących odmianą przeznaczoną dla wojska i Szkoły Pilotów Fokkera w Schwerinie. Miały one obudowaną kabinę załogi. W 1913 r. wytwórnia Fokkera zbudowała 2 egz. samolotu Spinne III” dla lotnictwa wojskowego z obudowanymi kabinami załogi i mocniejszymi silnikami. Samoloty te oznaczono Fokker M.1. Łącznie zbudowano 18 samolotów Fokker ”Spinne III”, w tym dwa jako wersja M.1 dla potrzeb wojska. Samoloty te były używane przez pilotów sportowych i cieszyły się dużą popularnością z uwagi na łatwy pilotaż i trwałą konstrukcję.

Egzemplarz muzealny, jedyny oryginalny zachowany w skali światowej, ma szczególną historię, bowiem jakkolwiek jest całkowicie oryginalnym samolotem z 1913 r., powstał już w Holandii w 1925 r. Skompletowano go z części kilku różnych egzemplarzy samolotów ”Spinne” jakie zachowały się w byłej szkole pilotów w Schwerinie, skąd po zakończeniu I wojny światowej trafiły do fabryki Fokkera w Holandii. Tak skompletowany egzemplarz samolotu Fokker ”Spinne III” otrzymał bieżący numer fabryczny 4464; został ustawiony w budynku administracyjnym fabryki Fokkera w Amsterdamie. Na 25-lecie jubileuszu lotniczego Anthona Fokkera samolot ten był eksponowany w czasie uroczystości w Hotelu Carlton w Amsterdamie. W czasie II wojny światowej samolot został przeniesiony przez niemieckiego okupanta Holandii do gmachu Zeughausu w Berlinie, gdzie ustawiono go obok samolotu Fokker E-I Immelmanna i Fokker Dr-I Richthofena. Po pożarze tego muzeum szczątki samolotu ewakuowano na tereny Pomorza Zachodniego.

W Polsce.

W 1912 r. Walter Gabriel zbudował w Bydgoszczy samolot (Gabriel-samolot), który był wzorowany na samolocie Fokker ”Spinne”.

W 1918 r. w Warszawie Ryszard Bartel, zaprojektował samolot wzorowany również na samolocie Fokker ”Spinne”. Budowa samolotu nie została ukończona.

Po 1945 r. muzealny egzemplaż samolotu Fokker ”Spinne III” został odnaleziony na złomowisku koło Czarnkowa i złożony w pomieszczeniach Okręgowej Składnicy Lotniczej w Gądkach pod Poznaniem. Następnie był przechowywany w magazynach w Pilawie i Wrocławiu, skąd w 1963 r. trafił do Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie. Samolot był poważnie uszkodzony, ale kompletny z wyjątkiem śmigła, kół oraz usterzenia wysokości. Niestety bezcenny eksponat, Fokker ”Spinne III” podarowany został przez władze PRL Holandii.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy (prototyp ”Spinne III”), dwumiejscowy (seryjne ”Spinne III” i ”Spinne IV”), średniopłat.
Skrzydła o dużym wzniosie.
Silnik w prototypie ”Spinne III”- Argus o mocy 37 kW (50 KM), samoloty seryjne ”Spinne III”- Argus o mocy 51 kW (70 KM), a później Renault V8 o mocy 52 kW (70 KM), w wersji Fokker M.1- silnik Argus o mocy 74 kW (100 KM) lub Mercedes o mocy 70 kW (95 KM).

Dane techniczne (wg [2]):
Rozpiętość- 11,0 m, długość- 7,9 m, wysokość- 2,95 m, powierzchnia nośna- 22,0 m2.
Masa całkowita- 400 kg.
Prędkość max- 90 km/h, pozostałe dane nie są znane.

Galeria

  • Samolot pionierski Fokker ”Spinne”. (Źródło: archiwum).
  • Fokker ”Spinne”, przekrój perspektywiczny. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 39/1976).
  • Przeprowadzka samolotu- eksponatu muzealnego Fokker "Spinne" z Wrocławia do Krakowa, 1.09.1963 r. Załadunek historycznych maszyn do wagonów kolejowych we Wrocławiu. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 50/1963).
  • Samolot pionierski Fokker ”Spinne”. (Źródło: archiwum).
  • Przednia część samolotu Fokker ”Spinne”. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[3] Kalicki W. "Czy oddamy Bibliotekę Pruską?". Gazeta Wyborcza, 12.10.2001.
[4] Ikarus "Zadanie pierwszoplanowe: wystawa na XX-lecie PRL". Skrzydlata Polska nr 50/1963.
blog comments powered by Disqus